สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย

ข่าวประชาสัมพันธ์

บทความพิเศษ : การพัฒนาการสหกรณ์ไทย ที่ควรจะเป็น

โดย นางสาวสุภ์จิตรา ปิยะจันทร์
 วันที่ 03 พ.ย. 2568 เวลา 16:01 น.
 13
UploadImage

การพัฒนาการสหกรณ์ไทย ที่ควรจะเป็น
โดย ... อ.จุฑาทิพย์ ภัทราวาท

การพัฒนาประเทศที่ผ่านมาต้องเผชิญกับดักหลายด้าน ทั้งกับดักการพัฒนาเศรษฐกิจกับดักการบริหารจัดการภาครัฐ และกับดักวิธีคิดทำให้กลไกการพัฒนาประเทศเปรียบเสมือนรถยนต์ที่มีพลังขับเคลื่อนน้อย ไม่สามารถบรรลุผลอย่างที่ควรจะเป็น แต่กลับกลายเป็นมีข้อจำกัดมากขึ้น (สมเกียรติ ตั้งกิจวนิชย์, 2568)

UploadImage

อาจกล่าวได้ว่าสหกรณ์เป็นตัวแบบธุรกิจของภาคประชาชนซึ่งเป็นตัวจักรสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของประเทศ ปัจจุบันขบวนการสหกรณ์ไทยมีเครือข่ายธุรกิจภายใต้วงสัมพันธ์ของประชากรมากกว่า 16 ล้านคน (นับจำนวนสมาชิกสหกรณ์และคนในครัวเรือนสหกรณ์เป็นองค์การธุรกิจที่มีดำเนินงานตามหลักการสหกรณ์ และการกำกับดูแลของภาครัฐภายใต้กรอบของกฎหมายสหกรณ์ มีเครือข่ายความร่วมมือทั้งในประเทศ)

UploadImage
สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยเป็นองค์กรกลางระดับประเทศและมีสัมพันธภาพสหกรณ์ระหว่างประเทศ (ICA) ทำหน้าที่ในฐานะองค์กรกลางระดับโลกเพื่อการพัฒนาความเข้มแข็งแก่สหกรณ์สมาชิก ทั้งในด้านทรัพยากรมนุษย์และธุรกิจในแนวทางการพัฒนาอย่างยั่งยืน

UploadImage
อย่างไรก็ตาม ในรอบทศวรรษที่ผ่านมาขบวนการสหกรณ์ไทยได้รับผลกระทบจากกับดักวิธีคิดและการบริหารจัดการภาครัฐอย่างที่ไม่ควรจะเป็น โดยมีสาเหตุสืบเนื่องจากวาทกรรม "หนี้ครัวเรือน" ที่หน่วยงานกำกับดูแลสหกรณ์ได้หยิบยกขึ้นมากล่าวอ้างและชี้มูลความผิดมาที่สหกรณ์ในทำนองว่าสหกรณ์เป็นสาเหตุของปัญหาดังกล่าว โดยได้เสนอมาตรการแก้ปัญหาดังกล่าวด้วยการประกาศใช้กฎกระทรวงเพื่อการแก้ปัญหาในแนวทางการตีกรอบการบริหารจัดการการดำเนินงานของสหกรณ์ท่ามกลางอคติและการกระทำดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อขบวนการสหกรณ์ โดยเฉพาะในกลุ่มสหกรณ์ออมทรัพย์และสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนอย่างมาก ทั้ง ๆ ที่สหกรณ์มีผลการดำเนินงานในภาพรวมที่ชี้ให้เห็นถึงบทบาทภารกิจขององค์การธุรกิจในการทำหน้าที่เป็นตัวจักรการพัฒนาที่สำคัญของประเทศ ทั้งในด้านการส่งเสริมการออม การให้สินเชื่อ การแก้ปัญหาการประกอบอาชีพและการจัดสวัสดิการแก่สมาชิกและชุมชน (ศึกษารายละเอียดผลการดำเนินงานสหกรณ์จากรายงานกรมตรวจบัญชีสหกรณ์) เพื่อสร้างความเข้าใจสำหรับผู้เกี่ยวข้อง ในที่นี้ จึงจะหยิบยกข้อมูลจากที่ประชุมธนาคารโลก เมื่อปี 2561 ที่ชี้ให้เห็นว่าในหลายประเทศทั้ง ยุโรป แอฟริกา และเอเชีย เมื่อรัฐบาลสนับสนุนให้สหกรณ์มีความสามารถและดำเนินการอย่างเป็นอิสระภายใต้หลักการสหกรณ์สากล ย่อมส่งผลดีต่อการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมและที่ประชุมได้ชี้ให้เห็นประเด็นสำคัญของ "การกำกับดูแลจากภาครัฐ" ว่าควรให้มีน้อยที่สุดและไม่ควรมีความซับซ้อนโดยไม่จำเป็นเพราะจะเป็นต้นทุนการปฏิบัติที่เป็นภาระของสหกรณ์ (โดยเฉพาะสหกรณ์ขนาดเล็ก) มาตรการการกำกับดูแลที่ดีควรให้สอดคล้องกับระดับความเสี่ยงของสหกรณ์ และที่สำคัญคือ ควรแก้ไขปัญหาภารกิจที่ทับซ้อนกันระหว่างหน่วยงานกำกับดูแล ทั้งนี้เพื่อลดทอนความล้มเหลวจากการดำเนินนโยบายที่ผิดพลาดในที่ประชุมได้นำเสนอมาตรการและกลไกส่งเสริมสหกรณ์ที่น่าสนใจ อาทิ การจัดตั้งกองทุนรวมเพื่อการชำระหนี้ กองทุนรวมเพื่อสภาพคล่องและประกันเงินฝากโครงการคุ้มครองสถาบัน (Institutional Protection Schemes : IPS) ซึ่งกลไกต่าง ๆ เหล่านี้มีต้นแบบที่ประสบความสำเร็จในหลายประเทศ

UploadImage

UploadImage

UploadImage

สำหรับคำถามที่ต้องการคำตอบสำหรับผู้เกี่ยวข้องคือ
· ปัญหาที่เกิดจากการแทรกแซงของรัฐได้สร้างผลกระทบอะไรบ้าง ?
· สิ่งที่รัฐต้องเร่งแก้คืออะไร ก่อนจะสายเกินไป?
· ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับหลักการสหกรณ์ในบทบาทขององค์กรพึ่งพาตนเองที่หน่วยงานกำกับสหกรณ์ควรรู้และควรทำมากที่สุดมีอะไรบ้าง?
· อะไรคือสาเหตุที่คนขาดความเชื่อมั่น และความล้มเหลวในบางสหกรณ์?
· ใครจะช่วยฟื้นฟูพลังทางสังคมและจิตวิญญาณที่เป็นเอกลักษณ์ของคนสหกรณ์?
· แนวทางการปรับแก้กฎกระทรวงที่ผิดพลาดต้องดำเนินการด้วยวิธีการอย่างไร?
 
นับเป็นโชคดีที่นโยบายของรัฐบาลปัจจุบัน มุ่งเน้นมาตรการที่เป็น "Quick Big Win" คือต้องรวดเร็ว สร้างผลกระทบที่ใหญ่พอ ซึ่งสังเกตเห็นให้ดีจะเห็นว่านโยปายดังกล่าวที่มีวิธีคิดที่แตกต่างจากนโยบายที่ผ่านมา ที่ก่อให้เกิดการกดทับการเติบโตทางเศรษฐกิจมาอย่างยาวนาน พวกเราชาวสหกรณ์จึงคาดหวังว่ารัฐบาลจะได้มีการทบทวนมาตรการส่งเสริมและกำกับดูแลสหกรณ์อย่างถูกต้องและเหมาะสม การยกเลิกกฎเกณฑ์ที่สร้างปัญหากับสหกรณ์ควบคู่ไปกับการส่งเสริม สนับสนุนให้มีกลไกการพัฒนาคน เครื่องมือและเทคโนโลยีในการบริหารจัดการที่เหมาะสมย่อมก่อให้เกิดผลดีต่อนโยบายการพัฒนาประเทศด้วยการทำให้สหกรณ์กลายเป็นตัวจักรเศรษฐกิจสำคัญสำหรับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากในที่สุด


UploadImage